Doğru Parti

Kadın ve Aile Politikaları Başkanlığı

Hatay Nasıl Kurtuldu?

Yazan: Dr. Abdurrahman Melek,

Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1966

Kitabın özetini tarih sırasıyla aşağıya çıkardım:

》1914 Antakya Türk Ocağı açıldı.

》1918 Fransız Askeri önce İskenderun'u, sonra Antakya'yı işgal etti.

》1919-1921 Antakya ve çevresinde, kargaşalar yaşandı.

》1921 Fransa İskenderun Sancağı adında bir manda kurdu ve bunu Suriye'ye bağladı.

》1921 Türkiye ve Fransa arasında (Ankara Andlaşması) ateşkes ilan edildi.

》1922 TC Devleti İzmir'i Yunanlılardan kurtardı

》1923 Gazi Paşa'nın Adana ziyaretinde *"40 asırlık Türk yurdu, düşman elinde esir kalamaz."* demesi

》1925 Türkçe Yeni Mecmua adlı bir dergi çıkartılmaya başlandı. Bununla milli bilinç oluşturuldu.

》1925 Şapka Devrimi'nin Antakya ve çevresindeki Türkler tarafından yaygın olarak uygulanması.

Buna karşılık hıristiyanların şapkalarını atıp, kırmızı fes giymeleri

》1926 ve 1928 İskenderun Sancağı'nda yapılan seçimlerde, Türk toplumunun direnişi

》1928 İskenderun Sancağı'nın, Suriye'ye bağlı olmasının Cemiyet-i Akvam tarafından kabulü

》1928 Yeni Türk Alfabesi'nin Antakya ve çevresindeki Türkler'e öğretilmesi için kurslar açılması

》1934 TC Gaziantep Valisi Antakya'yı ziyaret etti. Türk halkı valiyi coşkuyla karşıladı.

》1935 Antakyada Halk Partisi kuruldu.

》1935 Fransızların Suriye ve Lübnan'daki mandaları sonlandı.

》Fransızlar, Suriye'de Türk karşıtı Suriye Vahdeti adlı bir oluşum kurdu.

Bununla Türklere karşı çalışmalar başlattı.

》1935 Antakya ve çevresindeki Türk direnişçileriyle, TC Hükümet'i arasında resmi temaslar başladı. Suriye yanlıları telâşlandı.

》1936 TC Hükümeti ve Antakyalı Türk direniş başkanlarının birlikte Cenevre'deki Cemiyet-i Akvam görüşmelerine katılması

》1936 Atatürk'ün bölgeye *HATAY* adını vermesi ve *HATAY BAYRAĞI* nın biçimini belirlemesi

》1936 İstanbul, Dörtyol ve Mersin'de Hatay Erginlik Cemiyeti şubelerinin açılması

》1937 Atatürk'ün güneye (son) gezisi

》1937 Yoğun diplomatik çalışmaların sonucunda, Milletler Cemiyeti nde Sandler Raporu kabul edildi. Hatay'ın statüsü ve anayasası oluşturuldu.

》1938 Hatay 'da seçim başladı.

Seçimde Fransızlar Türklere güçlük çıkarttı. *Suriyelileri kamyonlarla günü birlik oy vermek üzere taşıdı.*

》1938 TC başkonsolusunun sert tepkisi ile Fransız delegesi Carreaux azledildi. Yerine Collet atandı.

》6.6.1938 Hatay Valilik ve Belediyesi'nde Türk direniş başkanları göreve başladı.

》1938 Orgeneral Asım Gündüz ve TC heyeti, Hatay Vali ve Belediye Başkanı nı makamlarında ziyaret için Hatay'a geldi.

Halk gelen heyeti sevinç ve coşkuyla karşıladı.

》5.7.1938 Alay Komutanı Şükrü Kanatlı ve TC Devleti askerleri Hatay'a girdi.

》1.8.1938 Halk oylaması, Türk ve Fransız otoritelerinin kontrolunda tamamlandı.

Oy dökümü şöyle:

Türk = 35.847

Alevi = 11.319

Ermeni = 5.504

Arap = 1.845

Ortodoks = 2.098

Buna göre milletvekil sayıları:

Türk = 22

Alevi = 9

Ermeni = 5

Arap = 2

Ortodoks = 2

》2.9.1938 Hatay Millet Meclisi göreve başladı. *Hatay Devleti kuruldu.* Hatay Bayrağı göndere çekildi.

》10.11.1938 Atatürk hayata gözlerini kapadı.

》23.06.1939 Hatay Millet Meclisi, anavatana katılma kararı aldı.

》23.7.1939 Fransız askeri kuvvetleri Hatay'dan çekildi. Bu tarih Hatay'ın kurtuluş bayramı olarak belirlendi.

*Son söz:*

Yukarıda olayların tarih sırası verilmiştir.

Bu süreçte, Hataylı Türk direnişçiler pek çok güçlükler çektiler, şehitler verdiler.

Başta Atatürk olmak üzere, bu uğurda çalışanların tümünün aziz hatıraları önünde saygıyla eğiliyoruz.

Erdal Günel

11.5.2023